برج رادکان خراسان رضوی اثر ریاضی دان، ستاره شناس و دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین توسی است. برج رادکان مشهد یا گنبد رادکان بر روی دشت میان توس و رادکان بنا شده است و همتای دیگر آن در کردکوی واقع گردیده که به رادکان غربی مشهور است.تاریخچه برج رادکان مشهد به قرن هفتم هجری قمری برمیگردد.
برج رادکان کجاست؟
برخی تصور می کنند برج رادکان مشهد، آرامگاه یکی از ایلخانیان است و گدار فرانسوی اینگونه می پندارد که این برج آرامگاه یک زن است. برج رادکان چناران تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. این تقویم بی دلیل نیست بلکه بر اساس بایسته های منجم و دانشمند ایران خواجه نصیر الدین توسی بنا گشته و هیچ چیز در این برج اتفاقی نیست. آدرس برج رادکان در ۴ کیلومتری جنوب شرقی روستای رادکان و در ۴۲ کیلومتری جنوب کردکوی و ۵۴ کیلومتری جنوب غربی شهرستان گرگان و ۱۱۷ کیلومتری برج گنبد قابوس در یک منطقه کوهستانی – جنگلی و بر فراز تپه ای زیبا که دارای موقعیت طبیعی خاصی می باشد قرار گرفته است. گردشگران زیادی سالانه در تور مشهد از این بنا دیدن می کنند.
برج رادکان چناران دارای گنبد مخروطی شکل و ارتفاع برج ۳۵ متر است، قطر داخلی آن ۱۴ متر و قطر خارجی آن ۲۰ متر میباشد. منظر بیرونی بنا تا ارتفاع ۵/۲ متری به شکل ۱۲ ضلعی و در ادامه تا زیر گنبد به صورت ۳۶ ترک نیم ستونی ساخته شده است. هر کدام از اضلاع بر یک ماه از سال منطبق گشته، و ساختمان آن احتمالاً در سال ۶۰۷ قمری به پایان رسیده است. برج رادکان در مشهد به ۱۲ دیوار خشتی بیرونی با پهنا و بلندی پایه گذاری شده که برج را به ۱۲ بخش ۳۰ درجه‌ای تقسیم می کند و هر دیواره ۳۰ درجه از زاویه افق را دربر می‌گیرد، دو درب در دیوار مقابل هم ساخته شده و بر دیواره ۳۶ ترک نیم ستونی وجود دارد که هر کدام به ترک های ۱۰ درجه‌ای تقسیم شده است.
زیباترین قسمت برج رادکان خراسان در بخش فوقانی آن قرار دارد، که دو ردیف قطار بندی و دو کتیبه کوفی و پهلوی است. در میان تزئینات آجرکاری و گچ بری، نام بانی و تاریخ ساخت نوشته شده است. طرح داخلی گنبد رادکان مدور و دارای نمایی ساده و اندود گچ و آهک است. در تمام بدنه بنا آجر و ملات گچ و آهک بکار رفته است.
برج رادکان خراسان رضوی دو ورودی دارد و یکی از آنها رو به ویرانه های عمارتی باز می‌شود که اعتماد السلطنه احتمال داده است که مسجد جامع شهر بوده باشد. این بنا در گذر زمان آسیب دیده بود، به طوری که قسمت فوقانی سردر و گنبد داخلی تقریبا خراب شده بود. از این رو، در سال ۱۳۴۶ شمسی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران آن را مرمت کرد.
میل رادکان چناران که یکی از جاذبه های گردشگری استان خراسان است در تاریخ 15 دی 1310 و با شماره ثبت 146 به فهرست آثار ملی کشور اضافه شد.
عکس برج رادکان مشهد
