ماسوله رشت یکی از روستای تاریخی ایران از دوره زندیه می باشد که قدمتش به قرن هشتم باز می گردد. این روستا از سمت شمال به شهرستان ماسال، از سمت شرق به جلگه شهر فومن، از جنوب به استان زنجان شهرستان طارم علیا و از غرب به استان اردبیل شهرستان خلخال متصل شده است. کمی بالاتر از ماسوله کنونی روستایی به نام ماسوله کهنه وجود داشته که محل اولیه مردم روستای ماسوله بوده اما به دلیل بلایای طبیعی مردم در قرن های نهم یا دهم هجری به محل کنونی آن مهاجرت کردند.
شاید برا شما نیز سوال پیش بیاید که روستای ماسوله کجاست و در کدام منطقه واقع شده، بهتر است بدانید روستای ماسوله هم نزدیک به دریاست و حدود 1050 متر از سطح آب های خزر ارتفاع دارد. آب و هوای آن ترکیبی از حال و هوای دریا و کوهستان است، بیشتر از نیمی از سال هوا در این منطقه مه می باشد. شب های رویایی را می توانید در هتل ماسوله که همان خانه های روستایی بومی است، سپری کنید.
ماسوله یک روستای پلکانی در گیلان است که جزو جاذبه های طبیعی و تاریخی این مرز و بوم قرار می گیرد. هر ساله تعداد کثیری گردشگر و توریست برای مناظر اطراف و روستای ناب ماسوله به این منطقه سفر می کنند.
ماسوله گیلان به دلیل معماری خاص و منحصر به فرد مورد توجه قرار گرفته، معماری روستا به گونه ای است که پشت بام خانه ها حیاط خانه های بالاتر محسوب می شود. در حال حاضر 350 واحد مسکونی در این روستا وجود دارد که در گذشته تعداد آن به 600 نیز می رسیده است. به علت وجود تعداد زیاد پله در محله و کوچه ها تا امروز وسیله نقلیه ای در ماسوله وجود نداشته، تراکم ساختمان در این روستا تا دو طبقه می باشد.
جاهای دیدنی ماسوله که بسیار زیبا و جذاب هستند شامل کوه های شاه معلم، شب های شهر ماسوله، دره های در راه ماسوله و تپه های اطراف آن می شوند، وقایع طبیعی مثل پوشش گیاهی و مه های غلیظ این منطقه را دیدنی تر کرده است.
کمی بالاتر از ماسوله کنونی، روستایی به نام کهنه ماسوله (ماسوله اولیه) بر روی تپه ای قرار دارد که محل اول زندگی ساکنان روستای ماسوله بوده است و شغل مردم آن آهنگری تشخیص داده شده، بعدها به دلیل وقوع بلایای طبیعی از جمله زلزله سال 890 و طاعون بزرگ در سال 943 هجری مردم کهنه ماسوله به محل کنونی آن مهاجرت کردند.
روستای پلکانی ماسوله جزو بی نظیر ترین روستاهای پلکانی در ایران است که به همت مرمت اساتید معماری ایران جاودانه شده است. رنگ زرد خانه های ماسوله بدلیل گل مخصوص در آن منطقه می باشد که در تپه های روبروی آن قرار گرفته اند و جزو مصالح بومی و خاص منطقه هستند. روستای پلکانی ماسوله گیلان در سال 1354 با شماره 1090 به ثبت آثار ملی رسیده است.
بناهایی که طی سال های 1289 تا 1385 به شهر ماسوله اضافه شده است به شرح زیر می باشد :
- ایجاد کتابخانه عمومی
- نخستین مدرسه اسلامی در ماسوله
- تاسیس مدرسه دولتی در ماسوله
- تأسیس اداره پست
- تأسیس اداره دارایی
- تأسیس اداره آمار
- تأسیس شهرداری ماسوله
- تاسیس اداره امنیه
وجه تسمیه نام روستای ماسوله بر چندین نگرش ثبت گردیده، بعضی آن را برگرفته از نام کوهی در نزدیکی روستای ماسوله می دانند که “ماهسالار” نام دارد که با نظر این افراد ابتدا ماسوله به “ماسالا” خوانده می شده و طی تغییراتی در زبان از سده هشت هجری به نام کنونی گفته می شود. نگرش دیگر بر این باور است که ماسوله از دو بخش “ماس” و “اوله” بخش اول به معنای کوه و بخش دوم به معنای بلند (مانند) که در ترکیب به مفهوم کوه بلند و یا کوه مانند می رسیم. برخی دیگر ماسوله را بدلیل بلند ترین منطقه ی گیلان به معنای “ماه کوچک” و یا “سرزمین ماه کوچک” می دانند. در تعبیری دیگر این قوم را برگرفته از ماسوله ی پاوه می نامند و معتقدند که ماسوله ی اولیه در کردستان بوده و این افراد مهاجرت کرده اند.
خانه های ماسوله که دارای روح و جریان زندگی هستند هنوز هم در دست صاحبان سنتی منطقه می باشند البته جمعیت کنونی ماسوله نزدیک به هزار نفر است که در 60 سال گذشته رو به کاهش بوده، اما خانه هایی که در این شهر وجود دارد برخی برای اقامت توریست و گردشگر که رونق منطقه است تبدیل به هتل های روستایی شده تا گردشگران بتوانند از شب های زیبای ماسوله نیز لذت ببرند.خانه های با صفا همراه با مردمی خونگرم که هنوز هم بخش عظیمی از اقتصاد خود را با صنایع دستی و محصولاتشان بدست می آورند.
