حمام خان در ضلع شمالی بازار سرپوشیده سنندج در مجاورت مسجدی به نام داروغه واقع است. این حمام تاریخی از گذشته تا هم اکنون با توجه به موقعیت ویژه آن با بازار ارتباط نزدیک داشته است. راه‌های دسترسی به حمام خان از خیابان‌های انقلاب و طالقانی و از سمت میدان انقلاب امکان پذیر است. از سمت خیابان چهارباغ و کوچه‌های پشت بازار و از سمت شمال میدان سنندجی نیز می توان به آن دسترسی پیدا نماییم. به عبارتی حمام خان ، در بافت قدیمی و هسته مرکزی شهر واقع شده است. بافت قدیمی شهر سنندج دارای محلات مختلفی است که به تبع آن حمام‌های متعدی در آنها قرار داشته و تعدادی از آنها هم باقی مانده که از جمله می توان به حمام خان اشاره نمود.
به نظر می رسد، بنای حمام خان یکی از مکان‌های عالی و باشکوه شهر سنندج با توجه به سنگ نوشته آن متعلق به دوره حاکمیت امان الله خان اردلان والی کردستان بوده و کار ساختمانی آن در سال ۱۲۲۰ هجری قمری به پایان رسیده است. این بنا بعدها به سبب تملک آن توسط امین التجار در سال ۱۲۹۵ هجری قمری در دوران حکومت فرهاد میرزای معتمدالدوله (عموی ناصرالدین شاه) بازسازی و مرمت عمده بالخص تزئینات آهک بری آن تجدید شده است.
معماری حمام خان به سبک حمام‌های دیگر ایرانی می باشد و دارای بخش‌های متعددی است که ازجمله آنها می توان به سردر ورودی، هشتی، سربینه درحمام سرد، میان در، بینه درحمام گرم، خزینه، خلوتی، سرویس‌های بهداشتی، آب انبار اضافی و تون اشاره نمود. ترکیب بندی فضاهای حمام توأم با آب نماهای (حوض های) زیبا و استفاده از آب قنات به منظور استفاده قابل تأمل است، به ویژه که در دو سکوی این حمام دو آب نما وجود داشته که به احتمال در زمان امین التجار پر شده بودند و در پی گردی و کار مرمت پیدا شده اند. هرچند که تمام سنگ‌ها و فواره آنها از بین رفته اند اما براساس قرائن و شواهد بازسازیدر آن ها بازسازی صورت گرفته است و این مسأله یکی از ویژگی‌های بارز بنای حمام خان سنندج است.
در کنار آن استفاده از فضاهای کفش کن در زیر سکوها، هم ابتکاری جالب توجه است. به طور کلی حمام در بخش سرد دارای سه آب نما و در بخش حمام گرم دو آب نما و در هر یک از خلوتی‌ها آب نمایی در کف تعبیه شده است. کف حمام سنگ مرمر است و ازاره و درپوش حمام سرد سنگ تیشه ای منطقه است، هرچند که به طور دقیق کف سکوهای حمام از ترکیب حمام سرد مشخص نبود ولی برای همخوانی از سنگ تیشه ای استفاده شده است.
سقف تمام فضاهای حمام از ترکیب طاق و گنبد است که در استحکام و ایستایی ساختمان بسیار مؤثر بوده است و مصالح مورد استفاده نیز بیشتر از سنگ و آجر و آهک به صورت بسیار گسترده است و ملات آبی در این ساختمان نقش اول را داشته است.
نقش پرندگان به صورت جفت (نر و ماده) و استفاده در سطح گسترده از نقش شیر و طاووس که طاووس‌های آهکبری شده در نوع خود کم نظیر هستند در حمام‌های گرم و سرد در دو طرف به طور قرینه استفاده شده که در دو طرف سردر ورودی قرار گرفته اند. در اضلاع دیگر نیز نقش‌های اسلیمی، گل و بته، گل و بلبل در کنار بندی‌های سقف گنبدها ترکیب شده اند.
کاشیکاری در نقش‌های آهکبری زینت بخش حمام سرد است. بر روی تمام پایه‌ها و همچنین ازاره دیوار سکوهای این بخش از کاشیکاری هفت رنگ با طرح‌های اسلیمی بر روی پایه و روی دیوارها طرح شکار و نبرد شیر و اژدها کار شده است. هرچند مقداری از کاشیکاری تخریب شده است ولی بخش‌های قابل توجهی از آنها باقی مانده است. البته در کاشیکاری‌ها از طرح شکار و نبرد شیر و اژدها، طرح‌های گل و برگ و بلبل مرسوم قاجاری و گل‌های به سبک و فرم طبیعی به صورت قرینه در قسمت هایی از ازاره دیوار سکو استفاده شده است.
به طور کلی کاشیکاری حمام خان در نوع خود قابل توجه و حتی کم نظیر است زیرا نقش کاشیکاری مسجد، مدرسه دارالاحسان، نقوش و طرح‌های متفاوتی دارد و در اینجا استادکاران با توجه به وضع فکری و همچنین نیازهای فضای حمام درشیان خان (والی) از طرح‌های دیگری استفاده کرده اند.
کتیبه‌های داخل آهنگری‌های اضلاع شمالی و جنوبی سکوهای سربینه (حمام سرد) گویای این امر است که تاریخ آنها مربوط به سال ۱۲۵۹ هجری قمری است. این آهنگری‌های دوره نخست تقریباً به صورت عمده در زیر لایه جدید قرار می گیرد، به جز مواردی که در سکوهای شمالی و جنوبی سربینه (حمام سرد) باقی مانده است.
حمام خان سنندج در سال ۱۳۷۷ از سوی اداره کل میراث فرهنگی وقت تملک گردید و کار مرمت و حفاظ آن از سال ۱۳۷۸ آغاز شد.
