کاروانسرای نصرت آباد زاهدان

کاروانسرای نصرت آباد در جاده زاهدان به شهر بم در نزدیکی شهرستان نصرت آباد در دامنه جنوبی یکی از کوه های کویر لوت واقع شده است. این بنا براساس نظر کارشناسان مربوط به دوره صفوی می باشد که مهم ترین ویژگی آن قرینه سازی بنا و چهار ایوانی بودن آن است.

مصالحی که برای ساخت کاروانسرای نصرت آباد زاهدان استفاده کرده اند، خشت و گل است؛ ضمن اینکه تزئینات بنا ساده و مختصر می باشد. یک حصار گرداگرد کاروانسرا به ارتفاع ۵/۷ متر و عرض ۵/۱ متر را احاطه کرده است. این کاروانسرا دارای هفت برج مدور دیدبانی می باشد که چهار برج در راس اضلاع اصلی بنا و یک برج در بین دو برج اضلاع شمال شرقی و غربی کاروانسرا وجود دارد.

ساختار تمام برج ها مدور می باشد که قطر آنها بین 9 تا 10 متر است.

ورودی اصلی کاروانسرای نصرت آباد در مرکز ضلع جنوبی با عرضی برابر با ۵.۳ متر قرار گرفته که حیاط اصلی بنا نیز بعد از اتاقک نگهبانی قابل دسترسی می باشد. این بنا با وسعتی برابر با ۴۰۰/۷ مترمربع پلانی تقریباً مربع شکل دارد و حیاط آن نیز مربع می باشد. حجره ها و اتاق ها در گرداگرد آن قرار گرفته اند. همانطور که گفته شد هفت برج مدور دیده بانی در حصار کاروانسرا جای گرفته است.

کاروانسرای نصرت آباد زاهدان ۶۰ حجره دارد که در هر ضلع حدوداً ۱۵ اتاق و ۲۳ طاقنما با عمق ۱۱۰ و عرض ۱۸۰ سانتی متر درون نمای داخلی حصار اصلی احداث گشته که چهار ایوان نیز در مرکز اضلاع آن وجود دارد. این طاق نماها علاوه بر مستحکم سازی حصار، محل مناسبی برای تردد نگهبانان ایجاد بوده است.

در بین طاق نماها و همچنین در قسمت فوقانی حصار در فاصله های معین، تیرکش هایی به شکل مستطیل کشیده و کم عرض ساخته شده که از آن ها برای دیده بانی و در مواقع ضروری جهت تیراندازی به دشمن استفاده می کرده اند. 

مصالح به کار رفته شده در ساخت کاروانسرای نصرت آباد استان سیستان و بلوچستان، خشت خام ۴ * ۱۸ * ۱۸ سانتی متر و ۵ * ۲۸ * ۲۸ سانتی متر و علاوه بر آن چینه است. در بالای نمای حصار یک ردیف تزئینات خشتی زیگزاگ و مثلث شکل مشاهده می شود. نکته جالب توجه بنا تزئینات ضلع شمالی آن با خشتهای بزرگ با طرح تیغ ماهی است.

کاروانسرای نصرت آباد در مورخه ۲۷ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ۹۵۵۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا یکی از مهمترین جاذبه های تاریخی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان به شمار می رود.

عکس های کاروانسرای نصرت آباد زاهدان