خانه مرتضوی کاشان

اطلاعات اولیه خانه مرتضوی

بخش اصلی خانه تاریخی مرتضوی از سه بخش فضایی تشکیل شده که در 3 جبهه ی حیاط نشسته اند و شکلی مربعی به آن القا کرده اند. خانه دارای گودال باغچه بوده، حیاط در طبقه ی بالا به صورت سطح باریکی گرداگرد باغچه ها می چرخد و فضاهای سه جبهه را به یکدیگر متصل می کند. در ضلع شمالی این سطح از حیاط، توسط پله (دو ردیف) مستقیم به سطح کف حیاط اول (گودال باغچه) متصل می شود و به نظر می رسد این پله ها بدر سال های بعد از احداث ساخته شده اند.

مهم ترین فضاهای خانه مرتضوی عبارتند از : شاه نشین، سرداب، پنج دری، ایوان تابستانه، حوض خانه و هشتی ورودی. تزئینات خانه مرتضوی کاشان دارای یزدی بندی، رسمی بندی سقف حوض خانه، تاج و گچ بری سر ستون ها و آجربندی های بسیار زیبا می باشد.

معماری خانه مرتضوی کاشان

فضاهای جبهه ی شمالی غربی خانه مرتضوی کاشان ارتفاعی معادل دو طبقه بر روی همکف خانه پیدا کرده و بلندتر از سایر قسمت ها می باشند. این جبهه دارای یک ایوان و یک تالار پنج دری در میانه و 2 اتاق سه دری در 2 سوی ایوان است. به دلیل اتصال جبهه ی جنوب شرقی بنا با چند ردیف ستون به یک تالار میانی و دو سه دری در طرفین، می توان آن را یک فضای یکپارچه تلقی کرد.تکرار ستون ها در طرفین دو ورودی تالار، صورتی از کفش کن را در فضا القا می کند. این فضای وسیع از یک سمت به اتاقی بدون نورگیری و از سمتی دیگر به ورودی خانه مرتبط می شود و به این طریق می تواند به صورت فضای مستقلی نقش یک حسینیه را در خانه مرتضوی ایفا می کند. فضاهای جبهه ی جنوبی غربی ترکیبی غیرمعمول دارند، به صورتی که یک راهرو عریض در وسط نمای این جبهه و 2 اتاق سه دری در دو طرف آن قرار گرفته اند.

در زیر سه جبهه بالا سرداب های مفصلی قرار دارند. سرداب جبهه شمال غربی مشتمل بر یک فضای ایوان مانند در جلو و فضائی وسیع در عقب است که با حیاط گودال باغچه در ارتباط کامل می باشد. همچنین اتاق های دیگری در اطراف این فضاها ساخته شده اند. سرداب جنوب شرقی دارای یک تالار و اتاقی در پشت آن و دو اتاق در طرفین تالار است. فضای تالار نیز تبادل هوائی کامل با حیاط دارد. هر یک از اتاق های طرفین تالار یک فضای نیمه باز کم عمق در مقابل خود دارند.

دو اتاق در زیر زمین جبهه جنوبی غربی وجود دارد که هر یک دارای پیش فضائی در مقابل خود هستند. حوض مستطیلی شکل در وسط حیاط مرکزی وجو دارد و باغچه بندی متقارن نسبت به حوض آرایش گرفته است.

در جبهه ی شمال غربی این حیاط در سطح گودال باغچه یک رواق و در جبهه ی شمال شرقی همین سطح طاق نماهایی دیده می شوند. این دو جبهه در طبقه ی همکف تنها دیوارهایی نماسازی شده اند.

در شمال شرقی حیاط اصلی خانه مرتضوی کاشان، فضای باز دیگری وجود دارد که امروزه کاملا به حیاط خانه متصل است اما به نظر می رسد بعدا به مجموعه خانه مرتضوی الحاق شده است. این حیاط دوم نیز در دو طبقه ساخته شده ولی دارای شکل هندسی کاملی نیست. در هر یک از طبقات جبهه ی جنوب شرقی این بخش 3 اتاق معمولی وجود دارند که در طبقه ی همکف دارای ورودی مجزا بوده، این بخش ها می توانند به صورت فضائی مستقل از سایر فضاهای مجموعه کار کنند.

آدرس خانه مرتضوی کاشان : اصفهان، کاشان، خیابان علوی، جنب زیارتگاه سلطان امیر احمد