با توجه به مطالعاتی که روی سفال های پیدا شده روی تپه هزش انجام شده قدمت روستای هزاوه به قرن پنجم هجری می رسد.
روستای هزاوه اراک در سمت شمال غربی شهرستان اراک و در دهستان فراهان و بخش فرمهین قرار دارد. روستای هزاوه اراک از جمله تاریخی ترین روستاهای ایران است و بزرگ مردانی چون امیرکبیر و قائم مقام فراهانی در این روستا چشم به جهان گشوده اند. این روستا جاذبه های بسیاری دارد که یکی از آنها معماری زیبای آن است.
روستای هزاوه فراهان در دامنه کوه ها و به صورت پلکانی ساخته شده است. مصالح به کار رفته در خانه های آن اغلب سنگ، گل و چوب بوده و سقف تمام خانه ها مسطح می باشد. البته اثرات زندگی مدرن کمی روی معماری آن تأثیر گذاشته اما هنوز هم خانه هایی وجود دارند که اصالت ساخت خود را حفظ کرده اند. همچنین در بیشتر ماه های سال آب و هوای روستا نسبتاً سرد است که به عنوان چاره، خانه های روستا را رو به جنوب ساخته اند تا بیشترین استفاده را از وجود خورشید ببرند.
حال که می دانید روستای هزاوه کجاست، به دلیل نامگذاری آن نیز اشاره ای می کنیم، علت نام نهادن این روستا به هزاوه، دو روایت متفاوت وجود دارد. روایت اول می گوید نام این روستا به خاطر وجود چشمه های متعدد فصلی و دائمی در ابتدای هزارآبه بوده است که بعدها به هزارآوه و سپس به هزاروه تغییر پیدا کرده است. روایت دوم اما می گوید نام روستا از ریشه کلمه زاوه به معنی دره می آید و پیشوند «ه» به معنی خوب است که قبل از آن به کار رفته و در کل به معنی خوب دره می باشد. با توجه به اینکه روستا درون یک دره قرار دارد، هر دو روایت تا حدودی درست به نظر می آیند و تصمیم گیری در مورد این که کدامیک واقعیت دارد کمی سخت است.
روی کوه حاج مبارک آرامگاه امام زاده سید سلطان احمد از نسل امام زین العابدین قرار دارد. از دیگر آثار تاریخی روستا می توان به حمام قدیمی روستا، شبستان دار و درخت سرو کهنسال اشاره کرد. همچنین روستای هزاوه از تولیدکنندگان انگور، شیره انگور و باسلوق در استان مرکزی است.
با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه تیم نشاط آوران به شما پیشنهاد می کند اواخر بهار یا در فصل تابستان از روستای هزاوه که از زیباترین جاذبه های گردشگری اراک است، بازدید کنید.
در ذیل دیگر تصاویر روستای هزاوه اراک را مشاهده می کنید:
