رشته کوه کبیرکوه از نظر زمین شناسی، در دوره کِرتاسه (سومین دوره در دوران میانه زیستی) تشکیل شده است و از سال 1380 شمسی نیز به عنوان منطقه حفاظت شده سناخته می شود.
استان ایلام، دارای دیدنی های تاریخی و طبیعی بسیاری می باشد که همگی از قدمت بسیار بالایی برخوردارند. یکی از جاذبه های دیدنی ایلام رشته کوه کبیرکوه است که حدود 1700 هکتار وسعت دارد.
این رشته کوه بزرگ، در سال 1380 و با وسعتی حدود 20 هزار هکتار، به عنوان منطقه حفاظت شده کبیرکوه ثبت و از آن به بعد با این نام شناخته می شود. کبیرکوه دره شهر طولی حدود 170 کیلومتر و عرضی بین 40 تا 80 کیلومتر دارا می باشد و در جهت شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است؛ از شهرستان دره شهر نیز شروع شده و به سمت شمال غرب و شهرستان ایلام امتداد پیدا می کند. حال که می دانیم کبیرکوه کجاست، به ادامه مقاله می پردازیم.
کبیرکوه ایلام شامل پدیده های دیدنی و طبیعی بسیاری مانند کوه، تنگه، دره و حتی غار می باشد که هر کدام از آنها به همراه راهنمای باتجربه، برای سفر، تفریح و ماجراجویی مناسب هستند.
کوه های این منطقه شامل کبیرکوه (بیش از 85 درصد منطقه)، دره شهر، سیکان، فرهادآباد، زرانگوش، پشته لارت و پشته ارشت می باشد که دارای دامنه هایی مناسب جهت کشاورزی هستند. جالب است بدانید بلندترین منطقه کبیرکوه با ارتفاع 3062 متر، ورزین نام دارد.
به دلیل وجود کوه های متعدد در منطقه حفاظت شده کبیرکوه، تنگه و دره های بسیاری نیز در این منطقه وجود دارند که برخی از آنها نیز عمق زیادی دارند. این دره ها شامل دره شهر، سیکان، فرهادآباد، زید، زرانگوش، لارت، گردکانه و پشته ارشت هستند که همگی زیبایی خاصی را به منطقه بخشیده اند، منابع و زیست بوم گیاهی و جانوری مختص خود را دارند و چشم اندازهای منحصر به فردی را رقم زده اند.
یکی دیگر از منحصر به فردترین های این منطقه وجود غارهای زیباست که برای دسترسی به آنها و غارپیمایی نیازمند تجهیزات، راهنما و مهارت هستید. سه مورد از این غارها، غار دروازه، غار هفت سال یا گرکانه و غارهای پشته لارت در اطراف امامزاده پیرمحمد می باشد. از این سه غار، دو مورد اول کاملا نیازمند تجهیزات و مهارت برای غار پیمایی هستند و مورد سوم توسط عشایر و مردم به عنوان انباری برای غلات مورد استفاده قرار می گیرد.
گونه های گیاهی واقع در منطقه حفاظت شده کبیر کوه تنوع بسیاری دارند که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد: شیر سگ، شنبلیله، علف باغ، ملیکا، پنیرک، کنگر، گاوزبان، مرغ، تمشک، زالزالک، بادام، بنه، چمن، جو دوسر، بومادران، بروموس، بلوط ایرانی، دافنه، گوش بره، اسپند، پرسیاوش، آلبالو وحشی، ارژن، داغداغان و زبان گنجشک.
از نظر زیستگاه جانوری، این منطقه بسیار مناسب است و جانوران شاخص متعددی در آن زندگی می کنند که شامل پستانداران، پرندگان، دوزیستان و خزندگان می شوند و به شرح زیر می باشند:
- پستانداران: موش خانگی، همستر خاکستری، خارپشت گوش بلند، خارپشت اروپایی، تشی، سنجاب ایرانی، خرگوش، گراز، کل و بز، راسو، سمور، کفتار، روباه معمولی، شغال، گرگ، کاراکال، گربه وحشی، پلنگ و خرس قهوه ای.
- پرندگان: کلاغ ابلق و غراب، کلاغ سیاه، کلاغ گردن بور، کلاغ کوهی نوک سیاه، زاغی، جی جاق، سار، گنجشک سفید و سیاه، گنجشک خانگی، سهره طلایی، سهره جنگلی، سهره دمگاه سفید، کمرکولی بزرگ، کمرکولی کوچک، کمرکولی درختی، چکچگ سیاه شکم سفید، صعوه ابروسفید، سنگ چشم خاکستری، دم جنبانک ابلق، چلچله کوهی، چکاوک شاخدار، چکاوک پنجه کوتاه، چکاوک کاکلی، چکاوک کوچک، دارکوب سبز، دارکوب سر سرخ، زنبورخوار سبز، سبزقبا، جغد کوچک، شاه بوف، کبک، تیهو، شاهین، بالابان، دلیجه، دلیجه کوچک، عقاب دوبرادر، عقاب طلایی، ساگپه پابلند، سارگپه معمولی، قرقی و کرکس.
- خزندگان: مار کوتوله، مار قیطانی، مار پلنگی، قمچه مار، مار آتشی، کورمار، یله مار، تیرمار، مار جعفری و افعی یا گرزه مار.
با همه توجهاتی که به این منطقه زیبا شده است اما هنوز تهدیداتی مانند جاده سازی، شکار گونه های جانوری، چرای دام، معادن، وجود نداشتن یگان حفاظتی و ... برای کبیرکوه وجود دارد.
با این اوصاف، نشاط آوران به شما پیشنهاد می کند برای سفر و ماجراجویی در منطقه حفاظت شده کبیرکوه که از جاذبه های گردشگری ایلام می باشد، برنامه ریزی کنید و با راهنما و اطلاعات مناسب راهی این سفر لذت بخش شوید.
