مسجد شاه تهران

مسجد شاه تهران کجاست؟

مسجد شاه تهران از قدیمی ترین مساجد تهران می باشد که قدمتی 180 ساله دارد. طبق اسناد موجود کلنگ ساخت این مسجد در سال 1222 توسط فتحعلی شاه قاجار زده شد و ساخت آن حدود 18 سال به طول انجامید. در ابتدا این بنا به مسجد سلطانی تهران معروف بود ولی پس از گذشت زمان، نام آن به مسجد شاه و سپس به مسجد امام تهران تغییر کرد. فتحعلی شاه همزمان با دستور به ساخت این مسجد، دستور به ساخت دو مسجد دیگر با نام های مشابه آن یعنی مسجد سلطانی بروجرد و مسجد سلطانی قزوین را نیز داد. از حیث تاریخی وقایع مهمی در مسجد شاه انجام شده است که مهم ترین آنها را می توان به چوب بستن دو تن از بازاریان تهران به بهانه افزایش قیمت قند توسط علاء الدوله دانست، که سرانجامش آغاز جنبش مشروطه در تهران بود.

مسجد شاه در بازار تهران در سال 1307 توسط ناصر الدین شاه قاجار مورد مرمت قرار گرفت و دو مناره جدید در دو طرف گلدسته های آن اضافه شد. همچنین ساعت این مسجد نیز از ساخته های زمان ناصر الدین شاه می باشد. مسجد شاه یا امام تهران به دلیل موقعیتی که در بازار تهران دارد همواره محل برگزاری وقایع مهمی نیز بوده است. از جمله این وقایع می توان به فتوای میرزای شیرازی در مورد تنباکو، قیام بر علیه لایحه انجمن‌ های ایالتی و ولایتی، آغاز شکل گیری هسته های اولیه جنبش مشروطه، ترور حاج علی رزم آرا و … اشاره کرد.

پلان مسجد شاه تهران

طرح کلی ساخت این مسجد برگرفته از مسجد وکیل شیراز می باشد و همچنین در ساخت آن از هنرمندان شیرازی نیز کمک گرفته شده است. پلان معماری مسجد شاه تهران به صورت مربعی شکل بوده و با مساحت یازده هزار متر به صورت چهار ایوانی ساخته شده است و بنای آن با کاشی های رنگارنگ و به سبک معماری ایرانی تزئین شده است. مسجد امام تهران سه شبستان دارد که که مهم ترین آنها در ضلع جنوبی آن واقع شده است. همچنین این مسجد سه سردر دارد که سردر شمالی آن، جنب خیابان پانزده خرداد واقع شده است و سردرهای شرقی و غربی آن به ترتیب به بازار صحافان و بازار بزرگ تهران راه دارند. سردر شمالی مسجد چهار متر ارتفاع و سه متر عرض دارد و سال ساخت مسجد برو روی آن حک شده است. 

صحن مسجد شاه در تهران به صورت مربعی شکل و در ابعاد 65 در 65 متر ساخته شده است. در مرکز صحن حوض بزرگی واقع شده است و تمام فضای صحن با سنگ فرش پوشیده شده است. در چهار جهت صحن، چهار ایوان قرار گرفته است که در اطراف آنها دهانه های شبستان ها وجود دارد. ایوان شمالی از سایر ایوان ها بزرگتر بوده و فضای آن جهت برگزاری مراسم نماز مورد استفاده قرار میگیرد، همچنین دو گلدسته و ساعتی که در دوره ناصر الدین شاه به این مسجد اضافه شد در این ایوان قرار دارند. ایوان جنوبی مسجد شاه تهران به دلیل وجود مقصوره گنبدداری و همچنین محراب اصلی به عنوان ایوال اصلی این مسجد شناخته می شود. در تزئین ایوان اصلی از کاشی های رنگارنگ استفاده شده است که دور تا دور آن نام فتحعلی‌‌ شاه که با خط نستعلیق توشته شده است به چشم می خورد.

در این مسجد نام معمار سازنده آن به چشم نمیخورد اما به توجه به اینکه معماری اصلی دربار فتحعلی‌شاه، عبدالله خان معمارباشی بوده است، می توان این احتمال را داد که معماری این مسجد نیز توسط شخص مذکور انجام شده باشد.

مسجد شاه در تهران به عنوان اثر یک تاریخی و مذهبی در تاریخ یک مهر سال 1363 با شماره ثبت 1667 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس مسجد شاه تهران : شهر تهران، خیابان 15 خرداد، روبروی ناصرخسرو 

عکس های مسجد شاه تهران