گنبد علویان یکی از یادمان های تاریخی کم نظیر شهر همدان محسوب می شود که در سال ششم همجری قمری بنا گردید و تاریخچه گنبد علویان همدان مرتبط به دوران سلجوقیان می باشد. این بنای تاریخی در ابتدا به عنوان مسجد استفاده کاربری داشته اما پس از ایجاد تغییرات و ساخت یک سرداب در آن، به مقبره خاندان علویان تبدیل شده است.
گنبد علویان کجاست؟
گنبد علویان در همدان واقع شده و تاریخ ساخت آن به دوران حکومت سلجوقیان باز می گردد. در مورد علت نامگذاری این بنا به “گنبد” علویان دو نقل قول معتبر وجود دارد. یک نقل قول، علاقه مردم به سادات و محبان امام علی و همچنین دفن بودن دو تن از خاندان علویان در این بنا را در نامگذاری دخیل می داند. روایت دیگر بیانگر این می باشد که در ابتدای ساخت این بنا دارای گنبد بوده اما مرور زمان باعث تخریب گنبد شده اما هنوز نامش در اذهان مردم باقی مانده است.
عکس گنبد علویان همدان
پلان گنبد علویان همدان به صورت مکعب چهار ضلعی با گوشه های لبه دار به شکل ستاره می باشد که شباهت بسیاری به گنبد سرخ مراغه دارد. ابعاد این بنا 12.8*12.5 و ارتفاع آن نیز 11.5 متر می باشد و تحمل بار سقف توسط 4 ستون 9.5 متری با قطر 2 متر در 4 گوشه آن انجام می گیرد.
برج های گنبد علویان دارای 5 طاق نما فرورفته مثلثی به ارتفاع 8 متر و پهنای 1 متر می باشد و از لحاظ سطح مقطع جرزها را به صورت نیمی از یک ستاره 8 پر در آورده است. در کل گنبد علویان همدان بی نظیر و در نوع خود منحصر به فرد است.
بر روی ورودی بنا کتیبه ای قرار دارد که مستطیل شکل بوده و درون آن نقوش گل و بوته های در هم تنیده بوسیله گچبری های برجسته تزیین شده است. آیات قرآن مجید به خط کوفی نیز در حاشیه کتیبه دیده می شود که باعث شده به زیبایی های این اثر افزوده شود. با عبور از ورودی به سطح شبستان اصلی می رسیم که بوسیله هفت پله ارتباط بیرون و داخل بنا را امکانپذیر می کند. در هر گوشه بنا نیز دو طاقچه بلند و دو طاق نما که با طرح های انبوه و زیبای گچبری کار شده دیده می شود. در جبهه شمالی بنا چیزی که توجه را به خود جلب می کند طاق نمایی جناغی شکل از نوع 5 و 7 و با ارتفاع حدودی 10 متر و عرض 5.5 متر می باشد. همچنین ورودی مرتفع بنا نیز به شکل طاق جناغی به ارتفاع 3.4 متر و عرض 1.6 متر خودنمایی می کند. در ضلع جنوبی نیز شاهد محراب گنبد علویان همدان می باشیم که همانند دیگر قسمت ها بوسیله گچبری های کار شده دارای زیبایی دوچندانی می باشد.
گنبد علوی همدان با قدمت 900 ساله خود، یکی از جاذبه های گردشگری همدان برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود. گنبد مذکور در چهارباغ علویان، در حوالی میدان امام زاده عبداله قرار دارد. این بنای فاخر به لحاظ هنر گچبری و آجرکاری جزو آثار ارزشمند و کم نظیر سده های میانی دوره اسلامی محسوب می شود.
گنبد علویان همدان در 15 دی 1310 با شماره ثبت 96 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. نشاط آوران بازدید از بنای تاریخی را در تور همدان گردی به شما پیشنهاد می کند.
آدرس گنبد علویان همدان : استان همدان، شهر همدان، میدان امامزاده عبدالله
