قلعه گردکوه مربوط به دوران اسماعیلیان بوده و در سال 1378 به عنوان اثر ملی ثبت شده است.
قلعه گردکوه یا قلعه گنبدان دژ، قدیمی ترین و مستحکم ترین قلعه کوهستانی در ایران است که در سمت غرب شهر دامغان و در حوالی روستای قدرت آباد قرار گرفته است. این قلعه تا شهر دامغان حدود 15 کیلومتر فاصله دارد. مصالح به کار رفته در گنبدان دژ عمدتاً سنگ و گچ است. دژ گنبدان سه آب انبار دارد که در سمت جنوب دژ قرار گرفته اند و به یکدیگر متصل هستند. قلعه گردکوه به شکل گنبد ساخته شده است به همین دلیل آنرا گنبدان دژ نامیده اند. در شاهنامه فردوسی نیز با بیتی به این قلعه اشاره شده است:
بردندش از پیش فرخ پدر سوی گنبدان دژ پر از خاک و سر
شهرت قلعه گردکوه دامغان بیش از همه به دوران اسماعیلیه مربوط است. در دورانی که حسن صباح و پیروانش با چاقوهای زهرآلودشان باعث رعب و وحشت حاکمان سلجوقی شده بودند. در آن دوران رئیس مظفر حاکم دامغان بود. او تحت تأثیر حسن صباح قرار گرفت و قلعه الموت را به مبلغ سه هزار دینار خرید و به حسن صباح و پیروانش بخشید. وی همچنین طی نامه ای از برکیارق، پادشاه سلجوقی، درخواست کرد دژ گنبدان دامغان را به او ببخشد. برکیارق نیز موافقت کرد و قلعه را به وی بخشید.
رئیس مظفر تمام ثروت خود را برای آبادانی و استحکام گنبدان دژ دامغان خرج کرد. او از این قلعه به عنوان کانون تبلیغ فرقه اسماعیلیه استفاده می کرد. وقتی که در سال ۵۰۰ هجری قمری قلعه الموت به وسیله سلجوقیان در محاصره قرار داشت، حسن صباح فرزندان خود را به گردکوه فرستاد تا رئیس مظفر از آنها مراقبت کند. رئیس مظفر حدود ۴۰ سال در گنبدان دژ زندگی و کمک های زیادی به حسن صباح کرد.
با حمله مغولان، گردکوه وارد مرحله جدیدی شد و در زمان هلاکوخان به دلیل خیانت خورشاه، آخرین حاکم اسماعیلیان، از بین رفت. ولی محمد حاکم دژ گردکوه تسلیم نشد و در برابر مغولان ایستادگی کرد. محاصره این قلعه بیست سال طول کشید و سرانجام در زمان آباقاخان، گنبدان دژ سقوط کرد. این دژ دویست سال توسط اسماعیلیان اداره می شد. پس از سقوط اسماعیلیان گنبدان دژ تحت اختیار حاکمان مغول قرار گرفت. همچنین طی یک درگیری بین امیر ولی و سپاه تیمور لنگ، گردکوه توسط امیر ولی فتح شد امّا مدتی بعد در استرآباد از تیموریان شکست خورد و قلعه را به آنها واگذار کرد. از آن به بعد این قلعه اهمیتش را از دست داد و به مرور تخریب شد.
راه ورود به قلعه یا گنبدان دژ از جهت شرق بوده و دیده بانان قلعه کاملا بر آن مسلط بوده اند. در گردکوه تمام وسایل مورد نیاز زندگی برای عده ای زیاد و در مدت طولانی فراهم بوده است. قطعاتی از سنگ آسیای دستی و ظروف سفالی در آن پیدا شده است که نشان می دهد زندگی در آن جریان داشته است. این قلعه زیبا که از جاذبه های گردشگری سمنان می باشد، شاهد فراز و نشیب های بسیار در طول تاریخ بوده است.
نشاط آوران به شما پیشنهاد می کند حتماً به این قلعه سر بزنید، زیرا هنوز رنگ و بوی تاریخ را در خود نگه داشته است.
