تاریخ دقیق زندگی اولیه در روستای لیقوان به طور دقیق مشخص نیست، اما با توجه به موقعیت جغرافیایی این روستا در دامنههای کوه سهند و منابع طبیعی آن، به احتمال زیاد شکلگیری اولیه زندگی در لیقوان به دوران اشکانیان یا ساسانیان بازمیگردد. این دورهها بهویژه در مناطق شمال غربی ایران، از اهمیت ویژهای برخوردار بودند و مناطق کوهستانی مانند لیقوان به دلیل منابع آب فراوان و شرایط مناسب برای دامداری و کشاورزی، از دیرباز محل زندگی اقوام بومی بودهاند. در دوره معاصر دموکرات ها در سال 1324 تصمیم می گیرند ارباب این روستا به نام حاج احتشام لیقوانی را سرکوب کرده و حکومت اربابی را ریشه کن کنند.
با توجه به اینکه آذربایجان در دوران ساسانیان یکی از نواحی مهم ایران بوده است، احتمالاً لیقوان نیز در این دوران یکی از نقاط کوچ نشین یا سکونت گاه های دائمی در منطقه بوده است. از آنجایی که لیقوان به خاطر تولید پنیر معروف لیقوان شناخته می شود، احتمال دارد که این فعالیت اقتصادی نیز ریشه در همان دوران داشته باشد.
روستای لیقوان کجاست؟
روستای لیقوان در استان آذربایجان شرقی و در نزدیکی شهر تبریز واقع شده است. لیقوان به دلیل طبیعت بکر و زیبا، آب و هوای کوهستانی و همچنین تولید پنیر معروف لیقوان شهرت دارد. روستای لیقوان در منطقه ای سرد و کوهستانی قرار دارد و در فصل بهار و تابستان برای گردشگران مخصوصا از مناطق گرمسیر بسیار خوش آب و هوا است.
موقعیت جغرافیایی روستاي ليقوان تبريز به این صورت است که در سی و شش کیلومتری شرق تبریز و از سمت دیگر در بیست و چهار کیلومتری جنوب باسمج قرار گرفته و حدود 7 هزار نفر جمعیت دارد.
روستای لیقوان در تبریز درست در دامنه کوه سهند واقع شده که باید از روستایی به نام هروی و بیرق عبور کنید تا به آن برسید. این روستا در محدوده ای قرار گرفته که بسیار سرسبز بوده و حتی در گرم ترین روزهای سال نیز آب و هوایی خنک دارد. با توجه به پژوهش هایی که در زمینه گردشگری و تاریخی در آذربایجان شرقی صورت گرفته، روستای لیقوان تبریز را یکی از پرجمعیت ترین و تاریخی ترین روستاهای منطقه معرفی کرده اند.
روستای لیقوان با طبیعت سرسبز و چشمه های زلال، مقصدی مناسب برای گردشگرانی است که به دنبال استراحت در دل طبیعت و لذت بردن از محصولات محلی، سکوت و آرامش هستند.
روستای لیقوان علاوه بر طبیعت زیبا و کوهستانی، دارای تاریخی غنی نیز هست. آثار باستانی و قدیمی در اطراف روستا نشان دهنده قدمت چند صد ساله آن است. این روستا با معماری سنتی و خانه های سنگی و گلی که در شیب های کوه ساخته شده اند، همچنان حال و هوای روستایی و اصیل خود را حفظ کرده است.
علت انتخاب لیقوان برای نام روستا این است که در زبان محلی به آب های گرمی که از دامنه های رشته کوه سهند و اثرات آتشفشانی جریان پیدا می کند، لوان یا لیوان می گویند. با توجه به تحقیقات به عمل آمده از این منطقه، لیقوان قدمتی بسیار دیرینه داشته و همواره در آن آب های گرم از کوه سهند جریان پیدا می کرده است. به این منطقه دره بهشت می گویند چرا که با چشمه های آب گرم و هوای کوهستانی که دارد، دره های زبیا و طبیعت سرسبزی در آن شکل گرفته است.
به اصطلاح اهالی این منطقه، ممد دره یک دره بزرگ در روستا لیقوان تبریز بوده و مکانی است که اهالی روستا گوسفندان خود را برای چرا به آنجا می برند. با توجه به بن بست بودن روستا و وجود این دره، لیقوان محلی برای زندگی عشایر شده است.
همچنین لیقوان به خاطر تولید پنیر لیقوان که یکی از مشهورترین پنیرهای سنتی ایران است، معروف گشته و این پنیر از شیر تازه گوسفندی تهیه می شود و به دلیل کیفیت بالا و طعم منحصر به فرد، طرفداران زیادی در سراسر کشور دارد.
آب وهوای معتدل در تابستان و هوای سرد و برفی در زمستان، این منطقه را به یک مقصد گردشگری چهار فصل تبدیل کرده است، جایی که گردشگران می توانند در فصول مختلف سال از زیبایی های طبیعی و محصولات محلی آن لذت ببرند.
معماری خانه های روستای لیقوان تبریز
به دلیل این که روستا در کنار کوه سهند و در جوار رودخانه مهران رود قرار گرفته، شرایط بی نظیری از لحاظ پوشش گیاهی پدید آورده که باعث شده گیاهان دارویی مانند قارچ های مختلف، پونه، گزنه، بانونه و... در این منطقه به خوبی رشد کنند.
خانه های روستا با معماری سنتی و از سنگ و گل ساخته شده اند و بر روی شیب های کوه قرار دارند. این سبک معماری سنتی و هماهنگ با طبیعت منطقه، اصالت و زیبایی خاصی به روستا بخشیده است.
لیقوان با وجود نزدیک بودن به تبریز، محیطی آرام و دور از هیاهوی شهر دارد. این ویژگی به خصوص برای گردشگرانی که به دنبال آرامش و تجربه زندگی روستایی هستند، بسیار جذاب است.
پنیر لیقوان
توجه به این که روستای لیقوان آذربایجان از پوشش گیاهی فراوانی برخوردار بوده و غنی از گیاهان دارویی است، گوسفندان به خوبی از آن تغذیه کرده و روستاییان نیز از شیر گوسفندان پنیر بی نظیر لیقوان را تهیه می کنند، که به جرات می توان گفت این محصول در خاورمیانه بی نظیر است. پنیر لیقوان یکی از معروف ترین و باکیفیت ترین پنیرهای سنتی ایران است که در روستای لیقوان و مناطق اطراف تبریز تولید می شود.
این پنیر که شهرتی فراتر از مرزهای منطقه دارد، از شیر تازه گوسفند تهیه می شود. فرآیند تولید این پنیر به روش های سنتی انجام می گردد و از مایه پنیر برای فرآوری آن استفاده می شود و پس از فرآوری، پنیر در آب نمک نگهداری می شود که هم به ماندگاری بیشتر و هم به طعم خاص و بافت نرم آن کمک می کند. این پنیر به دلیل طعم لذیذ و کیفیت بالای مواد اولیه، در سراسر ایران محبوبیت بالایی دارد.
سهند در گذشته کوه آتشفشانی بوده که امروزه سرد و خاموش گشته است. به دلیل تغییراتی که در زیر زمین اتفاق افتاده، چشمه های آب گرم فراوانی شکل گرفته اند که باعث تشکیل چندین رودخانه شده است. این شرایط زمینه را برای تولید بهترین آب معدنی در این منطقه فراهم کرده است.
رودخانه لیقوان چای از میان روستا عبور می کند و منبعی از آب تازه و زلال برای ساکنان و کشاورزی منطقه فراهم می کند. این رودخانه همچنین مناظر طبیعی زیبایی را ایجاد کرده که به جذابیت روستا افزوده است.
جاذبه های گردشگری روستای لیقوان به شرح زیر است :
- پل حاج سالار
- قبرستان تاریخی لیقوان
- چشمه های آب گرم ایسی سو
- زاغه های طبیعی در سردخانه
- رودخانه جنگلی لیقوان
در سفر به روستای لیقوان می توانید از مناظر بکر طبیعی، سکوت لذت بخش جنگل و کوهستان، صدای پر خروش رودخانه های زلال و سرد لذت ببرید. به یاد داشته باشید از محصولات طبیعی این روستا و منطقه به خوبی استفاده کنید تا یاد و خاطره ای لذت بخش برایتان باقی بماند.
ادرس روستای لیقوان تبریز: استان آذربایجان شرقی، 36 کیلومتری جنوب تبریز، روستای لیقوان