مسجد جامع نطنز اصفهان یکی از بناهای تاریخی زمان اولجایتو خدابنده است که در کنار خانقاه و مقبره شیخ عبدالصمد ساخته شده است. این بنا در دوران تاریخی متعدد سیر تحول خاص خود را دنبال کرده است.
مسجد جامع نطنز کجاست؟
در کنار مسجد جامع یا مسجد جمعه نطنز، خانقاه ویران شده و آرامگاه عبدالصمد که در زمان الجایتو بنا شده اند قرار گرفته اند. گنبد مسجد جامع نطنز به زمان دیلمیان بر می گردد و قدیمی ترین گنبد در میان گنبدهای دیگر این منطقه است. شبستان گنبد در طی کاوش هایی که صورت گرفت، مربوط به قرن چهارم هجری قمری است. بخش های دیگر مسجد جامع نطنز اصفهان هم، مربوط به قرن هشتم هجری قمری می باشد امّا با این وجود تمام مجموعه با هم از هماهنگی خاصی برخوردار است.
معماری مسجد جامع نطنز
مسجد جمعه نطنز از جمله مساجد گنبد دار است که دارای ساختمان آجری بوده و در بخش هایی از آن، ساروج استفاده کرده اند. معماری که در مسجد جامع نطنز صورت گرفته آجری ساده و بی پیرایه است.
بناهای متصل خانقاه، مناره و سردر مسجد با اینکه از لحاظ ساختار متفاوتند امّا ترکیبی زیبا را خلق نموده اند. تزئیناتی که در مسجد و مقبره شیخ عبدالصمد دیده می شود تنها با گچ سفید است بعلاوه در خانقاه و مناره کاشی های مینایی نیز به کار رفته است.
هنگامی که مسجد جامع نطنز اصفهان را نظاره می کنید یک شبستان هشت ضلعی گنبد دار، یک صحن، چهار ایوان اصلی، نمازخانه ها و راهروهایی را می بینید که راهروها باعث می شوند اضلاع صحن به هم مرتبط گردند. در این بنا از مصالح آجر، آهک و گچ برای پوشش مسجد استفاده کرده اند. مسجد نطنز دارای سه ورودی است و کتیبه ای بر روی یکی از درهای قدیمی قابل رویت می باشد.
پلان مسجد جامع نطنز اصفهان
صحن مسجد جامع نطنز مربعی شکل بوده و کوچه های باریکی در سه طرف صحن وجود دارد. هم چنین در صحن پلکان عریضی است که از طریق آن به قناتی می رسیم که در قدیم برای تأمین آب شرب به کار می رفته است. در چهار طرف صحن نیز شبستان ها و راهروهایی به چشم می خورد.
محرابی در دیوار جنوبی ایوان واقع شده که نقوشی از گل و بوته در بالای این محراب به کار رفته است. مهمترین ایوان مسجد جامع نطنز اصفهان، ایوان جنوبی است که از همه ایوان ها عریض تر می باشد.
بنای کلی مسجد جامع نطنز در دوران های مختلف تاریخ مورد تغییر و تحول قرار گرفته است. قدیمی ترین گنبد که متعلق به سال 389 ه.ق می باشد در این مسجد جای گرفته است. کتیبه ای از دوران صفوی نیز در این مسجد به جای مانده، در روند مرمت به هیچ یک از کتیبه های تاریخی این مسجد آسیبی وارد نشده است.
مقبره شیخ عبدالصمد اصفهانی که در کنار مسجد واقع شده، قبل از مسجد جامع نطنز ساخته شده است و محورشان نسبت به هم ده درجه اختلاف دارد. این مقبره در سال 1304 میلادی در دوره ایلخانی توسط شاگرد شیخ، زین الدین مستری ساخته شده است. عبدالصمد اصفهانی صوفی مشهور در عصر ایلخانی مربوط به سده 13 میلادی می باشد.
برای رسیدن به مسجد جامع نطنز باید ابتدا از کویر رد شوید. در بخش غربی کویر، شهر نطنز را مشاهده می کنید که پس از عبور از زمین های خشک و گذر از مناظر باغ و کوه به گنبد خانقاه شیخ عبدالصمد می رسید و در ورای باغستان های شهر نطنز، مناره مسجد جامع نطنز اصفهان آشکار می گردد.
آدرس مسجد جامع نطنز اصفهان : میان راه کاشان و اصفهان،در دامنه کوهستان کرکس
عکسهای مسجد جامع نطنز