قدمت قنات بلده فردوس به دوره ساسانی مربوط میشود.
قنات بلده کجاست؟
قنات تاریخی بلده فردوس یک شاخه قنات با دیرینه قدیمی مرتبط با زمان ساسانی و یکی از قنات های ایرانی به ثبت رسیده میراث جهانی یونسکو می باشد. قنات بلده آب مورد نیاز قسمت های زیادی از مزارع کشاورزی اطراف شهر فردوس را تامین می کند.
قنات بلده شامل 15 قنات، دو آبگیر و پاره ای آب حیران است که در این سال های آخر بخاطر خشکسالی، شماری از آنها خشک شده است. زمان ساخت این قنات دقیقا معلوم نیست، اما براساس حکایاتی زمان ساخت آن به قبل از اسلام و عصر ساسانی برمی گردد. ناصر خسرو در گزارش سفر خود آن را به کیخسرو ربط می دهد.
عکس قنات بلده فردوس
طول مسیر این قنات تقریبا 35 کیلومتر است و تقریبا 2،382 هکتار از مزارع ناحیه فردوس را سیرآب می کند. تقریبا 400 سال قبل، شمار فراوانی از صاحبان آب قنات بلده فوت کردند و تقریبا 3 هزار فنجان از آب این قنات بی صاحب شده بود.
در این زمانه، شاه عباس صفوی که در کنار شیخ بهایی بدون وسیله نقلیه از اصفهان به طرف مشهد جهت طواف می رفت، از تون فردوس گذر کرد و زمانی که به آنجا رسید میرتونی، از جمله عالمان آن دوره تون، از او طلب کرد که این آب را به چهار قشر سادات، دانشمندان، فقیر ها و صالحان ببخشد و شاه عباس آب را به این 4 قشر واگذار کرد. به گوش می خورد که در این سفر شیخ بها، آب بلده را به دو جوی همسان تجزیه کرد به شکلی که در 8 روز یک بار بوستان ها سیرآب شوند.
همه قنات های بلده، 27 شاخه می باشد اما در حال حاظر 16 شاخه آن پویا و از این 16 شاخه، 12 شاخه آن اساسی و 4 شاخه دیگر آن غیر اصلی است.
جهت پایین آمدن رسوخ آب و همینطور پایین آمدن بخارهای آن، بعد از روان شدن آب روی زمین، طی زمان مشخصی اندکی خاک رس به آب می افزایند تا آب کثیف و روزنه های آبدهی قنات مسدود شود و رسوخ آب به درون زمین افت کند. شخصی را که مسئولیت کثیف کردن آب را دارد تیره گر نامیده اند.
در سال 1394 و با شماره ثبت 30161 جزو یکی از یادواره های ملی ایران، ثبت گردیده است.
آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان فردوس، بخش مرکزی.