در کنار جاده مشهد ـ تهران به فاصله 12 کیلومتری شهر، آرامگاه خواجه اباصلت هروی وجود دارد که از قرنها پیش مزار و مورد توجه شیعیان بوده است. آرامگاه خواجه اباصلت را حاج محمد علی درویش احداث کرده است که در حال حاضر توسط اداره اوقاف و امور خیریه خراسان اداره می شود. بنای اصلی بقعه چهار گوش و به ابعاد 5/6 متر است و با چهار درگاه از خارج تماس دارد. دیواره های داخلی گنبد آیینه کاری است و در زیر سقف دورتادور رسمی بندی دارد.
خواجه اباصلت که بود؟
خواجه اباصلت هروی از دانشمندان و محدثین مشهور زمان خود بوده است و هنگامی که از راه نیشابور به مرو نزد مأمون می رفتند از آنجایی که به حضرت امام رضا (ع) خیلی نزدیک بودند ایشان را تا مقصد همراهی کردند و افتخار خدمتگذاری ایشان را داشته اند.
خواجه اباصلت يکی از اصحاب خاص علی بن موسی الرضا (ع) و خادم و محرم اسرار آن حضرت بود. جد اعلای عبدالسلام در هرات زندگی می کرد. وي در يکی از جنگها اسير و به حجاز برده شد و برده عبدالرحمان بن جندب گرديد. پدران وی در مدينه زندگی می کردند و او در مدينه منوره متولد گرديد و در آنجا رشد نمود. وی برای به دست آوردن احاديث و سخنان گهربار اهل البيت پيامبر(ص) مسافرتهای زيادی نمود. مدتی در بغداد و حجاز و کوفه و يمن و نيشابور و ديگر شهرهاي خراسان به سر برد. خواجه اباصلت در علم حديث مقامی بلند و ارجمند پيدا کرد.
آرامگاه خواجه اباصلت هروی در 10 کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد و عده ای برای نزدیکی به ایشان همان طور که از سالها قبل رسم بوده است وصیت می کردند در اطراف آرامگاه خواجه اباصلت در مشهد دفن شوند. یکی از سنگ قبر ها در آرامگاه خواجه اباصلت متعلق به درویش علی متوفی مربوط به سال 726 هجری قمری است. خواجه اباصلت فرزند صالح یا سلیمان هروی است. تاریخ اسلام ایشان را گاهی غلام، برده، محدث، متکلم و راوی بسیار مشهور و دانشمند می نامد و در برخی از متون ایشان را از ثروتمندانی که علما را می نواخته است معرفی کرده اند.
ولی بیشتر تنها ایشان را خادم و محرم امام رضا (ع) می دانند که در لحظه مرگ امام حاضر بوده و امام رضا (ع) هنگامی که آثار زهر انگوری را که در مجلس مأمون خورده بود، حس می کند به خواجه ابا صلت دستور می دهد، فرشهای اتاق را جمع کند و در ها را ببندد تا همچون غریبی بی کس در اتاق برهنه بر خاک به شهادت برسد.
از مجموعه گفته های تاریخ نویسان درباره خواجه اباصلت چنین بر می آید که وی با آنکه دانشمند و غنی بوده است آنقدر به امام رضا (ع) نزدیک بوده که گاهی سمت خدمتکاری وی را بر عهده می گرفته است. همین خصوصیت موجب محبوبیت خاص ایشان در نظر شیعیان شده است. زائرین قبل از آنکه به شهر بیایند و به خدمت امام رضا (ع) برسند، بر سر مزار ایشان مدتی توقف می کنند و به این بنده صالح و پرهیزکار خدا درود می فرستند. خواجه اباصلت در سال 236 هجری قمری یعنی سی و چهار سال پس از امام رضا (ع) رحلت کرد.
عبدالاسلام بن صالح بن سلیمان ایوب بن میسره مشهور به خواجه اباصلت هروی است. ولادت ایشان حدود سال 160 هجری قمری یا نیمه دوم سده دوم هجری قمری در مدینه بوده و چون اجدادش از هرات بوده اند با اصالت هروی معروف گردیده است. وی پس از ورود امام رضا (ع) به خراسان به این منطقه آمد و در سفر و حضر ملازم و همراه حضرت علی بن موسی الرضا (ع) و راوی صریح چگونگی شهادت آن حضرت به دست ماموران عباسی بود. خواجه اباصلت در آخر شوال سال 236 هجری قمری در زمان حکومت طاهر بن عبدالله در خراسان وفات یافت. در حدود سال های 1310 و 1352 هجری شمسی مرمت ها و الحاقی بنا صورت گرفت و در سال های اخیر بنای آرامگاه خواجه اباصلت هروی با زیر بنای 920 متر مربع با شیوه جدید بازسازی شده است و نمای ضریح به نام امام رضا (ع) به صورت هشت ضلعی طراحی و ساخته شده است و پیرامون آن خدمات رفاهی، رستوران، چایخانه، بخش اداری تجاری و پارکینگ برای زائرین فراهم کرده اند. پیشنهاد می شود در تور مشهد خود از این بنا دیدن نمایید.
عکس های آرامگاه خواجه اباصلت
