خانه صابر یکی از خانه های تاریخی و ارزشمند ایران است که با معماری سنتی و طراحی منحصربه فرد خود، بازتابی از هنر، فرهنگ و تاریخ گذشته این سرزمین به شمار می رود. خانه تاریخی صابر شیراز، که در قلب یک محله قدیمی قرار دارد، به دلیل قدمت تاریخی، تزئینات ظریف و جزئیات معماری از جمله گچ بری ها، ارسی ها و حیاط دلنشین، توجه بسیاری از علاقه مندان به میراث فرهنگی را جلب می کند.
خانه صابر نه تنها یادگاری از دوران گذشته است، بلکه نمادی از تعامل میان انسان و محیط است که جلوه ای از زندگی اجتماعی و سنت های خانوادگی در دوره های پیشین محسوب می شود. امروزه این بنا به عنوان یک مرکز فرهنگی یا موزه در دسترس عموم قرار دارد و فرصتی ارزشمند برای آشنایی با تاریخ و هنر بومی فراهم می آورد.
اگر بار سفرتان را بسته اید و عازم شیراز هستید پیشنهاد می کنیم سری به محله سر باغ، بن بست کدخدا، پلاک 62 هم بزنید. خانه تاریخی صابر شیراز فاصله چندانی تا حرم حضرت احمد ابن موسی (معروف به شاهچراغ) ندارد. شیراز پر است از جاهای دیدنی و اماکن تفریحی از جنس معماری اصیل ایرانی و اسلامی.
خانه هایی که ایوان دارند و یک حوض آب فیروزه ای وسط حیاط آن نشسته است. در جای جای شهر عارف پرور شیراز می توانید این خانه ها را ببینید. هر کدام از این خانه های قدیمی، یک منبع آرامش است برای افرادی که از شلوغی شهر و دیدن آپارتمان های بدون حیاط خسته شده اند و دلشان چند ساعتی نفس عمیق لا به لای باغ کوچک و باصفایی می خواهد.
خانه صابر کجاست؟ صابر کیست؟
خانه صابر شیراز یکی از زیباترین و اصیل ترین خانه های شیراز است که قدمتی بالا دارد، منابع تاریخی می گویند خانه صابری شیراز در اواخر دوره زندیه ساخته شده است. این خانه یکی از منازل اعیانی گذشته در شیراز بوده است و دارای طراحی 100 درصد متقارن و بی نظیر که چشم هر بیننده ای را خیره می کند. صاحب این خانه یکی از تاجران معروف اهل فارس به نام حسن علی صابر سنگری بوده است. برای همین خانه او در میان مردم شیراز بیشتر به خانه صابر شناخته می شده است.
تغییر کاربری خانه صابر
خانه تاریخی صابر در سال 1382 هجری شمسی و در زمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی در فهرست میراث ملی و آثار فرهنگی ثبت شد. تقریبا تا سال 1384 این خانه، به عنوان یک منزل مسکونی مورد بهره برداری ساکنان بود اما پس از مرمت کاری این ساختمان که از سال 1377 تا 1382ادامه داشت تغییر کاربری داد و در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد تبدیل به موزه شد تا همگان بتوانند از دیدن آن بهره مند شوند.
معماری خانه صابر در شیراز بزرگ
خانه صابر شیراز یکی از نمونه های برجسته معماری سنتی ایرانی است که نمایانگر تلفیق هنرمندانه عناصر اقلیمی، فرهنگی و زیبایی شناسی دوره قاجار است. این خانه به طور معمول دارای یک حیاط مرکزی با آب نمایی زیبا است که نقش اساسی در تعدیل دمای محیط و ایجاد فضایی آرامش بخش ایفا می کند. در اطراف حیاط، اتاق هایی با کاربردهای متفاوت قرار گرفته اند که با تزئینات گچ بری، نقاشی های دیواری و ارسی های چوبی رنگارنگ زینت داده شده اند.
نقشه کشی دقیق و جانمایی فضاها به گونه ای است که اتاق ها بهترین استفاده از نور طبیعی را داشته و در عین حال، حریم خصوصی خانواده حفظ می شود. حوض در معماری این خانه نقش کلیدی در خنک سازی طبیعی بنا را دارد که نشانه ای از هوشمندی معماران در بهره گیری از فناوری های سازگار با محیط است.
تعادل درونگرایی و برونگرایی در معماری خانه صابر شیراز
ساختمان خانه تاریخی صابر در واقع یک ساختمان دو طبقه و نیز مانند تمام خانه های قدیمی دارای دو بخش بیرونی و اندرونی است. بیرونی محل نشیمن آقایان یا مهمانان بوده و اندرونی متعلق به اهل و عیال صاحب خانه بوده است. از حیث معماری درونگرا و برونگرا، این ساختمان هم از بیرون نمای زیبایی دارد و هم از داخل. معماری داخلی این خانه بیشتر از گچبری، معرق کاری روی چوب، سنگ و گچ بهره برده است.
مهم ترین المان که به این ساختمان شکوه و عظمت زیادی بخشیده، ایوان خانه صابری شیراز است. ایوانی که با ستون های رفیع و بلندش از لحاظ جذابیت های بصری، در سطوح بالایی قرار دارد و بازدیدکننده را مبهوت معماری اصیل این ساختمان می کند. روی دیوارها و طاقه های ایوان کاشی کاری شده و اغلب طرح های کاشی ها را گل و مرغ و نگاره هایی از شاهان و سربازان قجری تشکیل می دهد.
اینجا همه چیز کاملا قرینه است!
یکی از ویژگی های برجسته خانه صابر، قرینه سازی دقیق آن است که به خوبی مهارت معماران سنتی ایرانی را به نمایش می گذارد. در این بنا، تمامی اجزا از جمله حیاط، اتاق ها، ایوان ها و پنجره ها به گونه ای طراحی شده اند که در موازات یکدیگر و هماهنگی کامل با هم قرار گرفته اند. این قرینه سازی نه تنها به زیبایی بصری خانه افزوده، بلکه نشان دهنده دقت و مهارت بالا در طراحی و ساخت است، به طوری که حتی کوچک ترین جزئیات نیز بدون هیچ خطای دید تنظیم شده اند. این ویژگی، شکوه و هماهنگی فضای خانه را دوچندان کرده و آن را به نمونه ای منحصربه فرد از معماری سنتی ایران تبدیل کرده است.
از لحاظ جزئیات معماری، سقف های بلند و طاق دار خانه صابر با نقش و نگارهای هنری غنی و چوب کاری های نفیس، بیانگر هنر ناب قاجاری است. ستون های گچی با سرستون های الهام گرفته از نقوش اسلامی و هندسی، زیبایی و شکوه خاصی به فضا می بخشند. نمای بیرونی خانه با کاشی کاری های ظریف و طرح های گل وبوته ای تزئین شده است که نمادی از پیوند انسان با طبیعت در معماری سنتی ایران محسوب می شود.
کاربرد مصالح محلی مانند آجر، گچ و چوب در ساخت این بنا، هماهنگی آن را با اقلیم شیراز تضمین کرده و به پایداری سازه کمک می کند. این خانه نه تنها یک اثر تاریخی، بلکه یک نمونه درخشان از درک عمیق معماران ایرانی از اصول زیبایی، کارایی و هماهنگی با محیط است.
خانه صابری شیراز به دلیل معماری و فضای اصیلی که دارد، چند صباحی است که تبدیل به موزه هنر شیراز شده و آثار هنری و صنایع دستی این شهر در اندرونی این خانه به معرض عموم گذاشته شده است. حمایت های سازمان میراث فرهنگی از خانه تاریخی صابر موجب شده این بنا به یکی از جاهای دیدنی شیراز تبدیل شود و یکی از نقاط مهم صنعت گردشگری استان فارس محسوب شود.